ԿԱՐԻՆԻ ՏԻԿՆՈՋ ՏԱՐԱԶ

Կարին, Էրզրում կամ Էրզիրում և Թեոդոսոպոլիս: Կարինը գտնվում է Արևմտյան Հայաստանում, հավանական է, որ Կարինի անվանակոչումը Հայկական ծագում է ունեցել և մնացել է Հայկազյանց շրջանից: Հույն պատմիչ՝ Սրաբոնը հիշատակել է Կարին անունը Կարինիտիս, իսկ ուրիշ հույն պատմիչներ 5-րդ դարում անվանել են Թեոդոսոպոլիս, բայց հայ պատմագիրները հիշատակել են պարզապես Կարնո Շրջան և Կարնո Գավառ: 11-րդ դարից սկսած Կարինը կոչվել է Էրզրում արաբների կողմից, որը նշանակում է Հունաց երկիր կամ Արզի: Շրջակայքում ունեցել է հանքեր, ջերմուկներ և մեծ լիճ, որը Ղազար Փարպեցին անվանել է Ծով Կարնո: Կարնո բարձրավանդակ լեռներից են ակունք առնում Հայաստան Աշխարհի երկու նվիրական՝ Արաքս և Եփրատ գետերը:
     Կարինը պատմական Հայաստանի 15 նահանգներից առաջինն էր. բարձր դիրքի պատճառով կոչվել է Կատար և Կուրծք երկրի: Նշանավոր են եղել Կարնո բերդերը, կամուրջրները, կամարները, աշտարակները և գաղտնի ճանապարհները: Եղել է կարևոր բերդաքաղաք, 1583 թվականին հրաշեն և հայոց ցանկալի Կարինում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ, այս երկրաշարժի մասին մանրամասն տեղեկություններ է տվել Վենետիկի Ասորի հյուպատոս Պետրոս Մելիքը:
   Կարին քաղաքը ըստ պատմաբաններին 5-րդ դարից գոյություն է ունեցել, բնակիչների թիվը ժամանակի դեպքերի բերմամբ փոփոխական է եղել: 1915 թ-ին Կարնո բնակչության թիվը հասել էր 25.000-ի սակայն մեծ համազգային աղետները ամայացրեց Կարինը հայերից:
    Եղել է Հայ գրչության նշանավոր կենտրոն, որտեղ գրվել և ընդօրինակվել են ձեռագրեր: Կարինում են լույս տեսել 1909 թ-ին Փարոս և Յառաջ շաբաթաթերթերը:


ՏԱՐԱԶԸ

Կարնո նահանգի Խոտրջուր ավանի այս տարազը կարողացել ենք ներկայացնել օգտվելով Խոտորջուրի մտավորական Թորգոմ Գևորգյանի տրամադրած լուսանկարնեորից: Ունի գավառական տարազի ընդհանուր հատկանիշներ՝ սպիտակ գլխի ծածկոց, հագուստը բաղկացած է քանի մասից՝ կարճ թևերով Սալթա (բաճկոն թևերով), որի տակից երևում է Զզպուն (երկար զգեստ) - ը: Այս զգեստը արժեքավոր է իր գոգնոցի, սալթայի և զպունի ոսկեթել ձեռագործներով:

Նևրիկ Ազատյան,

Հայկական տարազները և տեղագրություն, 2006