ՄԵԾ ԳԱՂԱՓԱՐ

Դեռ այսօր էլ, երբ մահու և կենաց պայքարի մեջ են ազգաքանդ մարքսականությունն ու ազգի գաղափարը, երբ հին աշխարհը կերպարանափոխելու աստիճան վերաքննում են բոլոր արժեքները, դեռ այսօր էլ հայ երիտասարդության մի մասը շարունակում է սնվել հայ էության և գոյության հետ որևէ կապ չունեցող վարդապետությունների փշրանքներով:

      Գաղափարաբանորեն մոլորված՝ նա դեռ չի հասկանում, որ անհատը, կտրվելով իր ցեղից, խորթանում է իր էությունից և բաց աչքով նավարկում դեպի վատասերումի անդունդը, դեպի կորուստը:

      Նա չի հասկանում, որ մի ժողովրդի համերաշխությունը պայմանավորվում է, նրա ցեղաշնչությամբ, որ անցեղահաղորդը միշտ էլ անմիաբան է, որ ցեղի գաղափարն է հոգեբանորեն միատարրում ժողովուրդը՝ մի նպատակի շուրջ համախմբելով բոլորի՛ն, բոլորի՛ն:

      Ցեղը - ժողովրդի կենսաբանական անփոխարինելի տարրը - վերջինի համար խաղում է այն դերը, ինչ որ կատարում է ուղեղը օրգանիզմի համար: Ցեղը, ցեղայինը ներդաշնակում է ազգային օրգանիզմի գործունեության գլխավոր տարրերը, համադրում նրա բովանդակ ուժերը:

       Ցեղը հավաքիչ է, ցեղային ապրումը՝ կենտրոնաձիգ:
      Մեր պապերից մեր ականջն է ընկել, մեզանից մեր որդիքը կիմանան... ահա՛ ցեղային մտածողությունը, որ այսօր պայքարի մեջ է ազգալուծիչ և ապականարար սեմիտական ոգու հետ:
      Սեմիտականությո՛ւն - ահա՛ այն հոգևոր քաղցկեղը, որ թունավորում է ազգերի հոգին, կեղծում ամեն արժեք, կասկածի տակ դնում բարոյական ամեն ճշմարտություն, տրորում ազգային ամեն հեղինակություն և ծիծաղելի հայտարարում մարդկային ամեն սրբություն, կատարյալ դարձնելով մարդկային էակի վերջնական նավաբեկությունը:
     Այդ ահավոր ախտով բռնվածները  - առաջին հերթին ցեղային անլիարժեքությամբ տառապողները - հիմարանում են ազգովին, խարթանում, ստրկանում, իրենց իսկ հայրենիքում ձեռքից հանելով սեփական ճակատագրի ղեկը:
      Հոգևոր միությունը խախտված նման հասարակության մեջ անհատը՝ անհաղորդ ցեղին, իր ազգային ընդհանրության, ճանաչում է մի հատիկ իրականություն միայն- նյութակա՛նը, ժխտում ամեն կարգի գերագույն արժեք և բարոյական պատասխանատվություն: Նման հասարակության մեջ բարոյապես հրեշանում է անհատը և դառնում գործակալը իր ազգին սպառնացող վատասերումի և մահվան:
       Ուշի ուշով դիտե՛ք նման ազգերի կյանքը և պիտի տեսնեք , որ այդ դժբախտներին ամեն բանից առաջ պակասում է մի մեծ առաջնորդող գաղափար, մի մահացու պակաս, որի դեպքում բազում երկրորդական պարազիտային գաղափարներ շարունակում են ծծել այդ ազգերի հոգևոր կորովը, նրանց ուժերը: Այդ երկրներում իշխում են միջակությունը, տգիտանքն ու նախանձը - բռնակալություններից ամենակործանարարն ու ամոթալին:
      Նման ժողովուրդների ճշմարիտ փրկությունը սկսվում է այն վայրկյանից, երբ մի մեծ և դինամիկական գաղափար, մի արև - գաղափար գալիս է իրեն ենթարկելու գոյություն ունեցող բոլոր երկրորդական ու երրորդական գաղափարները:
       Կա՞ մեծ գաղափար - դա ասել է՝ այլևս վե՛րջ խոտոր ճամփաներին, անպտուղ ճիգերին, խարխափումներին, ներքին թշնամանքին, իրարակերությանը:
      Նման գաղափարը՝ միշտ էլ վերանորոգչական՝ իր հետ բերում է խոր հավատ, լավատեսություն, անսպառ կորով, ոգու լիություն, միության ծարավ, որով և՝ վերակառուցվում է քանդիչ ուժերի կաղմից պառակտված ազգը:
      Այդ մեծ, փրկարար գաղափարը հայ կյանքում հանդիսանում է ցեղակրոնությունը, որի միջոցով կարելի պիտի լինի պառակտված ժողովուրդը վերածել ազգի, փրկելով վերջինը իր բացասական տարրերի չարաշահումներից:
      Ցեղաշեղ խուժանավարը - ծնունդ հոգեբանությամբ սեմիտականացած կուսակցությունների  - հասարակության մեջ փնտրում է տգետը, միամիտը, չարարվեստը, և նրանց տկարության վրա կառուցում իր հոգևոր իշխանությունը: Ցեղավարն, ընդհակառակը, իր ժողովրդի ծոցի մեջ փնտրում է հայորեն և մարդկորեն անշահասերն ու առաքինին, և նրանց վստահում ազգի գործը, դատը, ճակատագիրը:
     Մեր իրականության մեջ ցեղակրոնությունը լուիյսի տակ դրեց հայորեն չարն ու բարին, արժեքավորն ու անարժեքը, և հենց այդ է պատճառը, որ չարությամբ ու կեղծիքով գործողները թշնամացրին նրան:
    Հի՛ն է, աշխարհի չափ հի՛ն է այդ երևույթը: Մեր երկրագնդի վրա ամեն մեծ գաղափար ունեցել է իր մանր թշնամիները: Տարբեր ճակատագիր չեր կարող ունենալ ցեղակրոնությունը, որ ասել է՝ ցեղաձգտում, ցեղանմանում, հավատարմությո՛ւն մեր սեփական էության:
     Մեզ թշնամացրեցին՝
   Նրա՛նք, որոնց մասին երկու հազարամյակ առաջ ասել է Նազովրեցին. <<Միայն նա՛ կհասկանա, որին տրված է հասկանալ>>:

     -Նրա՛նք, որոնց համար ազգ պառակտելը համազոր չէ՛ ազգասպանության - կուսակցականացվածնե՛րը:
      -Եվ նրա՛նք, որոնք մեզ դեռ չեն հասկանում, որովհետև զուրկ են հասարակագիտական անհրաժեշտ պատրաստությունից;
     Մենք հայորեն ցավում ենք Նազովրեցու կողմից աստվածորեն արգահատված դժբախտի համար, որին տրված չէ մեզ հետ համաձգալ ցեղը և հարազատել մեր քարոզած այն ճշմարիտ մշակույթը, իսկ առանց այդ վերջինին՝ մեզ նման ոգեսպառ ժողովուրդների համար կա ու կմնա ստույգ մահը:
    Մենք միամիտ չենք լավ բան սպասելու հատվածականացվածներից, որոնց ամենահետինը կարող է Հայաստանի կեսի կործանման պատճառ դառնալ և ո՛չ միայն անպատիժ մնալ, այլև՝ խոսել ազգի անունից:
    Մեր խոսքը ուղղված է միայն նրանց - հայ երիտասարդության՝ կուսակցական աղտից զերծ մնացած ա՛յն իննսուն տոկոսին, որը վաղուց է ճշմարտել, թե հայ կյանքի մահաբեր քաոսի հաղթահարումը ու հայ մարդու վերանորոգումը հնարավոր է միա՛յն ցեղակրոնության միջոցով:

 Ռազմիկ, 1943թ., թիվ 159