ԱՇԽԵՆ ԹԱԳՈՒՀՈՒ ՏԱՐԱԶԸ

Աշխեն թագուհի. Զգեստի ձևը՝ ըստ Մխիթարյան
Միաբանության բանասերների ուսումնասիրության

Աշխեն թագուհին եղել է Տրդատ թագավորի կինը՝ Քրիստոնեությունը ընդունող առաջին թագուհին՝ երբ Հայաստանը Քրիստոնեությունը հռչակեց իբրև պետական կրոն 301 թվականին:

   Քրիստոնեությունը վերանորոգող անձը Հայաստանի մեջ եղել է Ս. Գրիգոր Լուսավորիչը: Նա եղավ Հայաստանյաց եկեղեցու առաջին Կաթողիկոսը: Իր տեսիլքի համաձայն, Վաղարշապատ քաղաքում՝ որը ժամանակին Հայաստանի մայարաքաղաքն էր կառուցում է Սուրբ Էջմիածնի Մայր Տաճարը՝ 303 թվականին:
    Վաղարշապատը մինչև 428 թվականը, Արշակունյաց թագավորության անկումը՝ եղել է Հայաստանի մայրաքաղաքը և մինչև 1945 թիվը կոչվել է Վաղարշապատ, իսկ հետո Էջմիածին և ներկայումս կրկին Վաղարշապատ:
    Տառերի գյուտից հետո հիմնվել է առաջին առաջին դպրոցը Վաղարշապատում, որտեղ՝ դասավանդել են Մեսրոպ Մաշտոցը և Սահակ Պարթև Կաթողիկոսը, որը գոյատևել է մինչև 501 թվականը:
    Վանքի հոգաբարձու՝ Ղազար Փարպեցին 481-491 թվականին, հիմնում է Հայոց առաջին մատենադարանը Վաղարշապատում: 1874 թվականին, Վաղարշապատում հիմնվել է Գևորգյան ճեմարանը:

ՏԱՐԱԶ

Զգեստի պատմության տեսակետով Բամբիշն, Դշխոյն, Տիկին Հայոց կամ Թագուհի անունով տարազների մասին մեր մատենագրության մեջ տեղեկությունները սակավաթիվ են և անորոշ, սակայն ինչ որ հայտնի է, Թագ կապելու սովորությունը սկսվել է Տրդատ թագավորից: Նա իր կնոջ՝ Աշխեն թագուհուն Թագ կապել է տալիս՝ որպեսզի նա Արշակունի և թագուհի դառնա: Հայոց աշխարհի թագուհիները կրել են տարբեր թագեր:

Նևրիկ Ազատյան,

Հայկական տարազներև և տեղագրություն, 2006.